तामाङ समुदायमा जन्मदेखि विवाहसम्म विभिन्न संस्कारहरू सम्पन्न गरिन्छ, जसले व्यक्ति र परिवारलाई धार्मिक, सांस्कृतिक, र सामाजिक दायित्वसँग जोड्छ। यी संस्कारहरूले जीवनचक्रको महत्वपूर्ण चरणहरूलाई रीतिपूर्वक चिन्हित गर्छन्।
१. थाप्साङ (सुतक चोख्याउने विधि)
"थाप्साङ" शब्द तामाङ भाषामा दुई भागमा विभाजित छ:
- थाप: कोही व्यक्ति सुत्केरी हुँदा हुने अशुद्धता (सुतक)
- साङ: सो अशुद्धतालाई चोख्याउने विधि वा प्रक्रिया
थाप्साङ विधि न्वारन (नामकरण) गर्नुअघि सम्पन्न गरिन्छ। यो कुनै धार्मिक संस्कार नभई घरमा भएको सुतकलाई चोख्याउने प्रक्रिया मात्र हो।
२. मिन्दो (न्वारन / नामकरण)
तामाङ भाषामा न्वारनलाई मिन्दो (मिन दोन्बा) भनिन्छ। यो प्रक्रिया लामाद्वारा जन्मेको ७ देखि १३ दिनभित्र सम्पन्न गरिन्छ। लामाले बालकको नाम राख्दै परिवार र समाजलाई नवजात शिशुको पहिचान दिन्छन्।
३. अन्नप्राशन (पहिलो अन्न ग्रहण)
अन्नप्राशन संस्कारमा शिशुलाई पहिलो पटक अन्न (विशेषगरी भात) खुवाउने परम्परा छ। यो संस्कार ६ महिनादेखि ९ महिनाभित्र सम्पन्न गरिन्छ। यसले बालक अब केवल आमाको दूधमा निर्भर नरही ठोस भोजन लिन थाल्ने संकेत गर्छ।
- बुढो अन्नप्राशन:
यो विशेष संस्कार वृद्धावस्थामा गरिन्छ। यदि बुढेसकालमा दाँत झरेर नयाँ दाँत उम्रेमा, नयाँ जीवनचक्रको प्रतीकस्वरूप पुनः अन्नप्राशन गरिन्छ।
४. छेवार (चुडाकर्म)
तामाङ समुदायमा छोराहरूको लागि मात्र गरिने यो महत्वपूर्ण संस्कार जन्मपछि ३ देखि ९ वर्षको बीचमा सम्पन्न गरिन्छ। छेवारले बालकलाई परिवार र समुदायको सामाजिक उत्तरदायित्वमा प्रवेश गराउँछ।
५. गुफा बस्ने (विद्याकर्म)
यो संस्कार विशेष रूपमा किशोरावस्थामा गरिन्छ, जसलाई "गुफा बस्ने" भनिन्छ। यस अवधिमा बालकले विद्या, ज्ञान, र आत्मअनुशासन सिक्ने अवसर पाउँछ, जुन उसको भविष्यको जीवनयात्राका लागि महत्वपूर्ण मानिन्छ।