.png)
वायरलेस उपकरणहरूको बढ्दो प्रयोग
यस लेखमा, हामी ब्लुटुथको उत्पत्ति, कार्यप्रणाली, विकासक्रम, तथा भविष्यका सम्भावनाहरूबारे विस्तृत रूपमा चर्चा गर्नेछौं।
ब्लुटुथको नामको इतिहास
ब्लुटुथ शब्द सुन्दा नयाँ लाग्न सक्छ, तर यसको इतिहास निकै पुरानो छ। यो नाम १०औँ शताब्दीका डेनमार्कका राजा हेराल्ड ब्लुटुथ बाट लिइएको हो। उनले नर्वे, डेनमार्क, र स्विडेनलाई एकताबद्ध गर्दै स्क्यानडिनेभियन राज्य निर्माण गरेका थिए।
ब्लुटुथ प्रविधि विकास गर्ने टोलीका सदस्य इन्टेलका प्रतिनिधि जिम कार्डियाक ले यस प्रविधिलाई "ब्लुटुथ" नाम दिएका हुन्। राजा हेराल्डले राज्यहरू जोडेजस्तै, ब्लुटुथ प्रविधिले विभिन्न विद्युतीय उपकरणहरूलाई आपसमा जडान गर्ने भएकाले यो नाम सार्थक ठहरियो।
ब्लुटुथ कसरी काम गर्छ?
ब्लुटुथ प्रविधि रेडियो तरंगहरू मार्फत सञ्चालित हुन्छ। यसले २.४ गिगाहर्ज फ्रिक्वेन्सी मा काम गर्छ, जुन विश्वव्यापी रूपमा निःशुल्क उपलब्ध छ।
वाईफाई पनि २.४ गिगाहर्ज र ५ गिगाहर्जमा काम गर्छ। कहिलेकाहीँ वाईफाई र ब्लुटुथ एउटै मोबाइल वा कम्प्युटरमा जोड्दा इन्टरनेट स्लो हुने वा ब्लुटुथ डिस्कनेक्ट हुने समस्या देखिन्छ। यस्तो हुनुको कारण दुवै प्रविधिले उस्तै फ्रिक्वेन्सी प्रयोग गर्नु हो।
ब्लुटुथ डिभाइसको सामान्य कार्यक्षेत्र १० मिटर सम्म हुन्छ। तर, प्रविधि विकाससँगै हालका संस्करणहरूले २४० मिटर सम्म काम गर्न सक्ने भएका छन्।
ब्लुटुथको सुरक्षा प्रविधि
ब्लुटुथ प्रविधिमा फ्रिक्वेन्सी हपिङ स्प्रेड स्पेक्ट्रम (FHSS) प्रविधि प्रयोग गरिन्छ।
- ब्लुटुथ डिभाइसले एक सेकेन्डमा १,६०० पटकसम्म फरक-फरक फ्रिक्वेन्सी प्रयोग गर्छ।
- यसले डेटा हराउने सम्भावना कम गर्छ।
- ब्लुटुथ सञ्चार सुरक्षित बनाउन एन्क्रिप्सन प्रविधि प्रयोग गरिन्छ।
ब्लुटुथ संस्करण ५.० मा AES-CCM एन्क्रिप्सन प्रविधि प्रयोग गरिन्छ, जसले डाटा सुरक्षामा अझै सुधार गरेको छ।
ब्लुटुथको विकासक्रम
ब्लुटुथ प्रविधि निरन्तर सुधार हुँदै आएको छ। प्रत्येक संस्करणमा डेटा ट्रान्सफर गति, कार्यक्षेत्र, र सुरक्षामा सुधार हुँदै गइरहेको छ।
| संस्करण | डेटा ट्रान्सफर दर | कार्यक्षेत्र | विशेषता |
|---|---|---|---|
| ब्लुटुथ ४.० | १ Mbps | ५० मिटर | AES एन्क्रिप्सन, ऊर्जा बचत |
| ब्लुटुथ ५.० | २ Mbps | २४० मिटर | दुई डिभाइस एकसाथ जडान |
| ब्लुटुथ ५.४ | २ Mbps | २४० मिटर | परिष्कृत सुरक्षासुविधा |
| ब्लुटुथ ६.० | २ Mbps | ३००+ मिटर | नयाँ ‘फेज बेस्ड रेन्जिङ’ प्रविधि |
ब्लुटुथ संस्करण ६.० का विशेषताहरू
ब्लुटुथ ६.० ले नयाँ प्रविधिहरू समावेश गरेको छ:
१. फेज बेस्ड रेन्जिङ (PBR)
- ब्लुटुथ डिभाइसहरू एकअर्काको वास्तविक दूरी थाहा पाउन सक्छन्।
- स्मार्ट लक र ‘किलेस कार इन्ट्री सिस्टम’ जस्ता प्रविधिमा प्रयोग हुन्छ।
२. डिसिजन बेस्ड एडभर्टाइजिङ फिल्टरिङ (DBAF)
- अनावश्यक सिग्नलहरू फिल्टर गरिन्छ।
- ब्याट्री खपत कम हुन्छ।
३. आइसोक्रोनस एडप्टेसन लेयर (ISOAL)
- अडियो गुणस्तरमा सुधार।
- ‘लेटेन्सी’ (ढिलाइ) कम गर्ने प्रविधि।
४. एक्सटेन्डेड लिङ्क लेयर
- ब्लुटुथ ६.० ले स्मार्ट लक तथा अन्य सुरक्षासम्बन्धी प्रणालीहरू अझ प्रभावकारी बनाउँछ।
ब्लुटुथ डिभाइसहरू कसरी कार्य गर्दछ?
ब्लुटुथले प्रत्येक उपकरणलाई ब्लुटुथ प्रोफाइल मार्फत वर्गीकृत गर्छ।
- A2DP (Advanced Audio Distribution Profile) – अडियो उपकरण जडान गर्न।
- HID (Human Interface Device Profile) – किबोर्ड, माउस, गेम कन्ट्रोलर जडान गर्न।
ब्लुटुथ डिभाइस ‘पेयर’ गर्दा एउटा डिभाइसले सिग्नल पठाउँछ, अर्कोले स्वीकार्छ। गुप्तिकरण गरिएको ‘युनिक कि’ को सहायताले ‘पेयरिङ’ हुन्छ।
ब्लुटुथ मेस नेटवर्क: भविष्यको प्रविधि
ब्लुटुथ मेस प्रविधिले बहु-डिभाइस नेटवर्किङ सम्भव बनाएको छ।
- ब्लुटुथ मेसमा धेरै उपकरणहरू एकअर्कासँग जडान हुन्छन्।
- एउटा डिभाइसबाट पूरै स्मार्ट होम कन्ट्रोल गर्न सकिन्छ।
- ब्लुटुथ मेस स्मार्ट सिटी, उद्योग स्वचालन, तथा IoT (Internet of Things) का लागि प्रभावकारी छ।
ब्लुटुथ प्रविधिको भविष्य
ब्लुटुथ प्रविधि निरन्तर सुधार हुँदै गइरहेको छ।
- स्मार्ट होम, कनेक्टेड कार, तथा स्वास्थ्य प्रविधिमा ब्लुटुथको प्रयोग बढ्नेछ।
- ब्लुटुथ ६.० ले अझ सुरक्षित र द्रुत डाटा ट्रान्सफर सम्भव बनाउनेछ।
- एआई तथा IoT को विकाससँगै ब्लुटुथ प्रविधिको दायरा थप विस्तारित हुनेछ।
ब्लुटुथ केवल वायरलेस उपकरण जडानको माध्यम मात्र नभएर भविष्यका स्मार्ट प्रविधिहरूको आधारशिला बन्दै गएको छ।