.png)
नासाका अन्तरिक्षयात्री सुनीता विलियम्स र ब्यारी विलमोर पृथ्वीमा सुरक्षित अवतरण
नासाका अनुभवी अन्तरिक्षयात्री सुनीता विलियम्स र ब्यारी विलमोर नौ महिना लामो अन्तरिक्ष यात्रा सफलतापूर्वक पूरा गरी पृथ्वीमा फर्किएका छन्। उनीहरूलाई बोकेको स्पेसएक्स ड्र्यागन स्पेसक्राफ्ट अमेरिकी राज्य फ्लोरिडाको तट नजिकै साँझ ५:५७ बजे (२१:५७ GMT) मा समुद्रमा अवतरण भएको हो। अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष केन्द्र (ISS) बाट बिहान ०५:०५ GMT मा प्रस्थान गरेको अन्तरिक्ष यान करिब १६ घण्टाको यात्रा पछि पृथ्वीमा फर्किएको हो।
अन्तरिक्ष यात्राको स्वास्थ्यमा असर
अन्तरिक्षमा लामो समय बिताउँदा माइक्रोग्राभिटी (Microgravity) र रेडिएसन जस्ता कारक तत्वहरूले मानव शरीरमा महत्वपूर्ण प्रभाव पार्न सक्छन्। केही असरहरू अस्थायी भए पनि, केही स्थायी परिवर्तनहरू हुन सक्छन्।
१. मांसपेशी र हड्डी कमजोर हुने
अन्तरिक्षमा गुरुत्वाकर्षण (Gravity) नहुँदा शरीरको तौल धान्न आवश्यक पर्ने खुट्टा र मेरुदण्डका मांसपेशीहरू कमजोर हुन थाल्छन्।
- हरेक महिना करिब १% हड्डी गुम्ने सम्भावना हुन्छ।
- लामो समय अन्तरिक्षमा बस्दा हड्डी भाँचिने सम्भावना बढ्छ।
२. रेडिएसनको असर: क्यान्सर र मानसिक स्वास्थ्य
- अन्तरिक्षमा पृथ्वीको तुलनामा १० गुणा बढी रेडिएसन हुन्छ।
- यसले क्यान्सरको सम्भावना बढाउनुका साथै मानसिक स्वास्थ्यमा असर गर्न सक्छ।
३. शरीरका तरल पदार्थहरूको असर
- अन्तरिक्षमा जाँदा शरीरको २०% तरल पदार्थ घट्छ।
- यसले रक्तसञ्चारमा असर पारेर चक्कर लाग्ने समस्या निम्त्याउँछ।
४. दृष्टि र आँखामा समस्या
- माइक्रोग्राभिटीका कारण आँखाको स्नायुमा दबाब पर्न सक्छ।
- दृष्टि कमजोर हुने र मोतिबिन्दु हुने सम्भावना बढ्छ।
५. डीएनए परिवर्तन
- अन्तरिक्ष यात्राले केही जीनहरू स्थायी रूपमा परिवर्तन गर्न सक्छ।
- वैज्ञानिक अनुसन्धानका अनुसार, ७% डीएनए संरचना अन्तरिक्षयात्रा पश्चात पनि परिवर्तनकै अवस्थामा रहन्छ।
पृथ्वीमा फर्किएपछि शरीर कसरी अनुकूल हुन्छ?
अन्तरिक्षयात्रीहरू पृथ्वीमा फर्किएपछि तुरुन्तै गुरुत्वाकर्षणमा अनुकूल हुन सक्दैनन्। केही महिना लाग्ने पुनर्स्थापना प्रक्रियामा विभिन्न चरणहरू हुन्छन्:
पहिलो साताः
- चक्कर लाग्ने, सन्तुलन गुम्ने, र रक्तसञ्चारमा अवरोध हुने।
- शरीरको तरल पदार्थ पुनः सामान्य अवस्थामा आउन थाल्ने।
दुई हप्ताः
- प्रतिरक्षा प्रणाली सुधार हुन थाल्ने।
- हराएका तरल पदार्थ पुनः प्राप्त हुने।
एक महिनाः
- मांसपेशी बलियो बन्दै जाने।
- शरीर पहिलेको अवस्थामा फर्कन सुरु गर्ने।
छ महिनाः
- अधिकांश हड्डीहरू अझै कमजोर हुने।
- क्यान्सरको सम्भावना उच्च नै रहने।
- डीएनए को ७% परिवर्तनकै अवस्थामा रहने।
निष्कर्ष
लामो समय अन्तरिक्षमा बस्दा स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पर्न सक्छ। तर, वैज्ञानिक अनुसन्धानका कारण भविष्यमा अन्तरिक्ष यात्रालाई अझ सुरक्षित बनाउन नयाँ प्रविधिहरू विकास भइरहेका छन्। नासाका अनुसन्धानकर्ताहरूले अन्तरिक्षयात्रीहरूको स्वास्थ्य सुधारका लागि विभिन्न उपायहरू अवलम्बन गरिरहेका छन्, जसले चन्द्रमा र मंगल ग्रहमा भविष्यका मिशनहरूलाई सुरक्षित बनाउने अपेक्षा गरिएको छ। 🚀